Jakie witaminy zawierają zioła?

Źródło: Internet

Zioła swoje dobroczynne działanie zawdzięczają cudownym właściwościom przekazywania organizmowi tzw. bioinformacji. Wydaje się, że poznawanie na przestrzeni wieków leczniczych właściwości roślin było niczym innym, jak praktycznym rozszyfrowywaniem zawartych w nich bioinformacji, co pozwalało na tworzenie wielu skutecznych terapeutycznie receptur.

Obecnie możemy przyjąć, że na Ziemi rośnie około 450 000 roślin wyższych, ale tylko około 15% z nich zostało szczegółowo przebadanych chemicznie i farmakologicznie. Z tej liczby około 20 000 uznajemy dziś za lecznicze, w Polsce zaś około 230 roślin. Jakie jest zatem podstawowe kryterium pozwalające uznać roślinę za leczniczą?

Zdaniem medycyny współczesnej decyduje o tym obecność określonych związków chemicznych, nazywanych umownie związkami czynnymi, czyli wywierającymi niewątpliwy wpływ na fizjologię ustroju człowieka.

W 1912 roku polski biochemik doktor Kazimierz Funk wyodrębnił z łusek ryżowych substancję zapobiegającą groźnej chorobie systemu nerwowego zwanej beri-beri. Substancję tę nazwał witaminą. I tak rozpoczęła się nowa era w naukach zajmujących się żywieniem, a także ziołolecznictwem.

Dzisiaj wiemy już, że owe utajone moce tkwiące w roślinach to drobnocząsteczkowe związki organiczne o różnorodnej budowie chemicznej. Są one w żywym organizmie biokatalizatorami życiodajnych, niekiedy bardzo swoistych reakcji biochemicznych. Można śmiało powiedzieć, że bez witamin nie ma życia, gdyż nie ma niezbędnej dla jego trwania przemiany materii. Znamy dziś budowę chemiczną poszczególnych witamin, otrzymujemy je nawet syntetycznie, chociaż biochemiczna rola wielu z nich w naszym organizmie nie została jeszcze do końca wyjaśniona.

Ile zatem i jakich witamin powinniśmy codziennie dostarczyć naszemu organizmowi, aby mógł funkcjonować prawidłowo, które także znajdują się w ziołach?

Witamina A (karoten)

Jest niezbędna dla procesów wzrostu (szczególnie organizmów młodych), prawidłowego stanu błon śluzowych i dla procesu widzenia.

Jej brak powodować może między innymi zahamowanie wzrostu, ziemisto-żółte zabarwienie skóry (szczególnie twarzy), zaburzenia w regeneracji nabłonków komórkowych całego ciała, co objawia się na przykład nadmierną suchością i rogowaceniem skóry, suchością w gardle, chronicznym nieżytem nosa z upośledzeniem węchu, zmniejszeniem wydzielania się kwasów żołądkowych. Jej niedostatek sprzyja powstawaniu kamicy nerkowej, zmniejsza odporność na przeziębienia, powoduje pieczenie pod powiekami, upośledzone widzenie o zmierzchu. Ten ostatni objaw zwany popularnie „kurzą ślepotą", jest najbardziej typowy.

Aby przekonać się, czy organizm nasz nie cierpi na niedobór witaminy A, możemy wykonać prosty test.

Wchodzimy z pomieszczenia jasnego do ciemnego i liczymy, jak długo trwa przystosowanie się wzroku do ciemności. Jeśli nie dłużej niż 7 sekund, nasz organizm zawiera dostateczną ilość witaminy A, czas 8—12 sekund świadczy już o jej niedoborze, choć niegroźnym jeszcze dla stanu zdrowia, powyżej 12 sekund to już groźna awitaminoza, którą trzeba zacząć natychmiast likwidować.

Karoten to prowitamina A, którą bezpośrednio uzyskujemy z roślin.

Ponieważ prowitamina A rozpuszcza się w tłuszczach, surówki winny być bezwzględnie przyprawione oliwą.

Witamina B 1 (tiamina)

Tiamina, usprawniając mechanizmy energetyczne, wspomaga spalanie węglowodanów i cukrów, jest zatem niezbędna w procesach trawienia i przyswajania pokarmów.

Jej niedostatek w organizmie wpływa przede wszystkim na zaburzenia czynności nerwów i mięśni, powodując między innymi zapalenie wielonerwowe — zwane popularnie „zapaleniem korzonków nerwowych", różnego rodzaju objawy nerwicowe (zmęczenie, nerwowość, koszmary senne, zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego, migrenę), niedowład mięśni. Brak witaminy B wywołuje śpiączkę cukrzycową, nadmierną otyłość spowodowaną przede wszystkim złą przemianą węglowodanów, spadkiem ciśnienia krwi.

Ponieważ witaminy B nasz organizm nie jest w stanie magazynować, powinniśmy otrzymywać ją codziennie wraz z pożywieniem.

Zapotrzebowanie na tiaminę gwałtownie rośnie w sytuacjach stresowych, w okresach dużej aktywności fizycznej, po każdej dawce antybiotyków. Przyswajanie witaminy bardzo utrudnia alkohol, a kawa niszczy ją w około 50%.

Rozpuszcza się w wodzie.

Witamina B 2 (ryboflawina)

Ta witamina, podobnie jak B 1, wspomaga w naszym organizmie spalanie cukrów, bierze też udział w oddychaniu tkankowym, w syntezie hemoglobiny, tworzy w połączeniu z białkami wiele enzymów niezbędnych do transportu tlenu, uczestniczy w przemianie na impulsy nerwowe bodźców świetlnych docierających do oka.

Jej niedobór powoduje między innymi zaburzenia przemiany białek, zahamowanie wzrostu, zmniejszenie ostrości widzenia, zmiany chorobowe skóry, pękanie śluzówki w kącikach ust i na wargach, niedokrwistość, dychawicę oskrzelową, różnego rodzaju objawy nerwicowe.

Ryboflawina dobrze znosi podwyższoną temperaturę (gotowanie), natomiast nie lubi światła. Na przykład mleko postawione na oknie w przezroczystej butelce już po 2,5 godzinach traci prawie połowę witaminy B 2.

Witamina ta rozpuszcza się w wodzie, dlatego odlewając wodę po ugotowaniu produktów zawierających witaminę B 2 pozbawiamy się prawie całej ryboflawiny. Dietetycy zalecają zatem wykorzystanie tej wody do innych potraw.

Witamina B 3 (niacyna)

Zwana też witaminą PP lub kwasem nikotynowym. Niacyna jest potrzebna każdej komórce do prawidłowego przebiegu reakcji utleniania i redukcji, a szczególnie w metabolizmie cukrów i hemoglobiny krwi. Jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, skóry i błon śluzowych. Bierze również udział w metabolizmie węglowodanów, kwasów tłuszczowych, aminokwasów.

Hipowitaminoza, czyli niedobór, kwasu nikotynowego powodować może zaburzenia czynności układu nerwowego, przewodu pokarmowego, stany zapalne jamy ustnej, różnego rodzaju zmiany skórne, włącznie z łuszczeniem się, bezsenność, wewnętrzny niepokój.

Rozpuszcza się w wodzie.

Witamina B 6 (pirydoksyna)

Pirydoksyna jest niezbędna w metabolizmie białka oraz ciał tłuszczowych. Jej niedostatek prowadzi więc do zaburzeń przemiany białek i tłuszczów, co objawiać się może otyłością, zaburzeniami snu, samoistnym drżeniem rąk, zaburzeniami psychicznymi, zmianami chorobowymi skóry, spadkiem limfocytów we krwi.

Dieta bogata w B6 zmniejsza ryzyko zachorowania na choroby serca, miażdżycę i choroby nowotworowe.

Pirydoksyna rozpuszcza się w wodzie, nie ulega rozpadowi w trakcie gotowania.

Witamina B 12 (kobalamina)

Pobudza wzrost każdej komórki w organizmie, szczególnie zaś przyspiesza dojrzewanie komórkowych składników krwi. Odgrywa istotną rolę w prawidłowym działaniu układu nerwowego.

Niedobór B 12 powoduje przede wszystkim anemię, a w konsekwencji wszystkie towarzyszące jej objawy: chroniczne zmęczenie, osłabienie, bezsenność, zaburzenia żołądkowe.

Suplementacja witaminą B12 zalecana jest weganom, ze względu na brak pokarmów pochodzenia zwierzęcego w diecie.

Rozpuszczalna jest w wodzie.

Witamina H (biotyna)

Jest kwasem organicznym wpływającym głównie na metabolizm tłuszczu i stan komórek skóry.

Jeśli mamy niedobór biotyny, niewątpliwie podstawowym sygnałem będzie łuszczenie się skóry (nazwa witaminy „ H " pochodzi od niemieckiego słowa Haut — skóra). Drugim symptomem może być lojotokowe zapalenie skóry głowy i wypadanie włosów. Możemy też odczuwać osłabienie i zauważyć objawy szybkiego męczenia się.

Witamina C (kwas askorbinowy)

Kwas askorbinowy uszczelnia śródbłonki naczyń krwionośnych, podnosi odporność naszego organizmu na różnego rodzaju zakażenia, a poprzez wpływ na tkankę łączną przyspiesza gojenie się ran.

Niedobór witaminy C powoduje kruchość naczyń krwionośnych, a w konsekwencji pękanie naczyń włoskowatych, co może objawiać się przede wszystkim krwawieniem dziąseł i powstawaniem sińców na ciele nawet podczas ucisku. Wynikiem tego niedoboru jest również szkorbut (gnilne zapalenie dziąseł), odsłonięcie przyzębnej zwane paradentozą, zmiany w ozębnej — których konsekwencją może być nawet wypadanie zębów. Ponadto brak witaminy C powoduje nieokreślone bóle w kończynach i kręgosłupie, skłonność do przeziębień i nieżytów dróg oddechowych, brak odporności na zakażenia, zahamowanie przyrostu wagi u dzieci i nadmierne chudnięcie u dorosłych, wrzody żołądka i dwunastnicy, przedwczesną sklerozę i objawy uwiądu starczego, różnego rodzaju dolegliwości sercowe.

Witamina C rozpuszcza się w wodzie, nie lubi długiego gotowania, rozkłada się w zetknięciu z żelazem, ubywa jej także w czasie przechowywania produktów.

Witamina D (kalcyferol)

Kalcyferol bierze udział w gospodarce wapniem i fosforem naszego organizmu. W jego obecności obydwa te pierwiastki zachowują najkorzystniejszą wzajemną proporcję, we właściwej ilości koncentrują się we krwi i odkładają w kościach.

Według niektórych źródeł witamina D czyni organizm odporny na wszelkiego rodzaju zakażenia. Nasz cały organizm potrzebuje tej witaminy do prawidłowego funkcjonowania.

Witamina D rozpuszcza się w tłuszczach i łatwo utlenia — szczególnie w temperaturze przekraczającej 100°C.

Witamina E (tokoferol)

Już sama nazwa tokoferol — tokos (rodzenie) i phero (nosić) — wskazuje, że jest witaminą płodności, niezbędną podczas syntezy hormonów gonadotropowych w przysadce mózgowej. Witamina E uczestniczy w procesach oksydoredukcyjnych, zapobiegając między innymi starzeniu, a w konsekwencji kurczeniu się czerwonych krwinek pod wpływem tlenu. Związana jest z metabolizmem azotu i oddychaniem komórkowym. Wpływa na metabolizm naszych mięśni.

Tokoferol dodaje nam energii i witalności, zdecydowanie poprawia nastrój.

Niedostatek witaminy E powoduje ogólny odpływ energii życiowej, zaburzenia procesów rozrodczych, dystrofię mięśni, dolegliwości sercowe, miażdżycę tętnic, nadciśnienie.

Witamina E rozpuszcza się w tłuszczach, jest odporna na temperaturę do 120°C, a więc wytrzymuje proces gotowania.

Witamina K (fillochinon)

Witamina ta bierze udział w krzepnięciu krwi. Przy jej niedoborze proces ten nie może przebiegać prawidłowo, co objawia się długim okresem gojenia ran. Zdrowy organizm dzięki drobnoustrojom sam jest w stanie wytworzyć ją w jelicie grubym..

Fillochinon jest rozpuszczalny w tłuszczach i mało odporny na temperaturę.